Τι είναι διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (ΔΑ)?

Η ΔΑ αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες τύφλωσης στον δυτικό κόσμο. Εμφανίζεται συχνότερα (40%) σε αθσενείς με  ινσουλινοεξαρτώμενο σακχαρώδη διαβήτη (τύπου Ι) και περίπου στο 20% των πασχόντων από μη ινσουλινοεξαρτώμενο σακχαρώδη διαβήτη (τύπου ΙΙ).

ΔΑ είναι  η κατάσταση εκείνη κατά την οποία τα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς του διαβητικού ασθενή υπόκεινται σε παθολογικές βλάβες. Όπως είναι για παράδειγμα η διαρροή, οι μικροαιμορραγίες, η απόφραξη, η ισχαιμία (ΔΑ υποστρώματος) και η δημιουργία νέων παθολογικών αγγείων στην επιφάνεια του αμφ/δούς (παραγωγική ΔΑ).

Αίτια και  παράγοντες  κινδύνου  εμφάνισης  ΔΑ:

• Όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι αυξημένα (κακή ρύθμιση του διαβήτη),  τότε τα πολύ μικρά αγγεία του αμφιβληστροειδούς – τριχοειδή αγγεία – καταστρέφονται σταδιακά, οδηγώντας στους δύο τύπους της  ΔΑ που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Τα  χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορούν να καθυστερήσουν την εμφάνιση ή να επιβραδύνουν το ρυθμό εξέλιξης της ΔΑ.
• Η διάρκεια της νόσου παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Όσα περισσότερα χρόνια πάσχει κανείς από σακχαρώδη διαβήτη, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανίσει ΔΑ. Το 40-45% των ασθενών που εμφανίζουν σακχαρώδη διαβήτη για πρώτη φορά, πάσχει ήδη από κάποιας μορφής ΔΑ. Μετά από 15 χρόνια, 80% των ασθενών με τύπου 1 σακχαρώδη διαβήτη θα έχουν ΔΑ και το αντίστοιχο ποσοστό σε ασθενείς με τύπου 2 σακχαρώδη διαβήτη είναι 84% στα 19 χρόνια.
• Η καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης  όπως επίσης και τα χαμηλά επίπεδα λιπιδίων (χοληστερίνη και τριγλυκερίδια) στο αίμα, μειώνουν  την πιθανότητα εμφάνισης ή το ρυθμό εξέλιξης της ΔΑ.
• Τέλος η εγκυμοσύνη είναι μία κατάσταση η οποία μπορεί να επιδεινώσει  την ΔΑ.

Ποιά είναι τα συμπτώματα  της ΔΑ:

Τα αρχικά στάδια της ΔΑ είναι συνήθως  ασυμπτωματικά. Αργότερα, ανάλογα με την βαρύτητα της ΔΑ τα συμπτώματα που μπορεί να έχει ο ασθενής είναι τα εξής:

• Θάμβος όρασης
• Μυϊοψίες (κοινώς: μυγάκια)
• Συχνές μεταβολές στην ποιότητα της όρασης
• Ελλείμματα (σκοτώματα) στο οπτικό πεδίο
• Δυσκολία στην αντίληψη των χρωμάτων
• Πλήρης απώλεια της όρασης

Τυπικά, και οι δύο οφθαλμοί προσβάλλονται εξίσου.

Η μείωση της οπτικής οξύτητας στην ΔΑ οφείλεται κυρίως σε συλλογή υγρού στην περιοχή της ωχράς κηλίδας (διαβητικό οίδημα ωχράς).

Η σημαντική απώλεια της όρασης είναι αποτέλεσμα αιμορραγίας μέσα στην υαλοειδική κοιλότητα, από παθολογικά νεοαγγεία που έχουν δημιουργηθεί στα πλαίσια της παραγωγικής ΔΑ ή ελκτικής αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς στα τελικά στάδια της νόσου.

Πώς γίνεται η διάγνωση  της  ΔΑ:

Η τυπική οφθαλμολογική εξέταση στους διαβητικούς ασθενείς περιλαμβάνει:

• Μέτρηση οπτικής οξύτητας και διάθλαση
• Βιομικροσκόπηση, δηλαδή εξέταση των χιτώνων του οφθαλμού με την βοήθεια της σχισμοειδούς λυχνίας
• Βυθοσκόπηση, δηλαδή έλεγχος του βυθού του οφθαλμού (ωχρά κηλίδα, οπτικό νεύρο και αμφιβληστροειδής) με την βοήθεια ειδικών φακών, μετά από ενστάλαξη κολλυρίων που μεγαλώνουν τη διάμετρο της κόρης του οφθαλμού (μυδρίαση).

Εάν κριθεί απαραίτητο, τότε ο περαιτέρω έλεγχος της νόσου περιλαμβάνει:

• Φλουοραγγειογραφία. Είναι μια ειδική εξέταση κατά την οποία γίνεται λήψη διαδοχικών φωτογραφιών του βυθού του οφθαλμού με την βοήθεια ειδικής κάμερας, μετά από ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού υλικού (φλουοροσκεϊνης). Από τις φωτογραφίες αυτές μπορεί να διαπιστωθεί ποια αγγεία και πόσο υγρό διαρρέουν, ποια αγγεία έχουν αποφραχθεί και η παρουσία ή όχι παθολογικών νεοαγγείων.
• Οπτική τομογραφία συνοχής (OCT). Είναι μία μη-επεμβατική εξέταση η οποία με την χρήση ειδικού laser, παρέχει πολύ υψηλής ευκρίνειας εικόνες του βυθού του οφθαλμού. Χρησιμοποιείται κυρίως για την εκτίμηση του πάχους του αμφιβληστροειδούς και της βαρύτητας του διαβητικού οιδήματος της ωχράς κηλίδας.
• Υπερηχογραφία. Αυτή η εξέταση γίνεται όταν ο βυθός δεν μπορεί να ελεγχθεί λόγω αιμορραγίας υαλοειδούς, για την διάγνωση η όχι αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς. Στην περίπτωση αυτή συνήθως  χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση.

Όταν ολοκληρωθεί ο οφθαλμολογικός έλεγχος, τότε ο οφθαλμίατρος σας θα αποφασίσει αν θα χρειαστεί θεραπευτική παρέμβαση ή απλός επανέλεγχος.

Όλοι οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να εξετάζονται άμεσα στην περίπτωση που αντιληφθούν αλλαγές στην όραση ενός οφθαλμού, που διαρκούν περισσότερο από λίγες ημέρες και δεν σχετίζονται με αλλαγές στα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.

ΝΙΚΟΣ ΠΑΓΩΝΗΣ, Χειρ. Οφθαλμίατρος, Μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Χειρουργικής Καταρράκτη και  Διαθλαστικής  Χειρουργικής (A.S.C.R.S.), www.provisionclinic.gr